REWITALIZACJA – CO TO TAKIEGO?

W związku z przemianami społeczno-gospodarczymi wywołanymi procesem globalizacji oraz transformacją ustrojową i wyzwaniami gospodarki wolnorynkowej, zachodzi szereg niekorzystnych procesów na obszarach jednostek samorządu terytorialnego. Są to degradacja tkanki materialnej oraz narastające problemy w sferach społecznej i gospodarczej. W takiej sytuacji strategiczne programowanie rozwoju gminy, a w szczególności procesu rewitalizacji, musi być oparte na wynikach analiz zróżnicowania koncentracji zjawisk kryzysowych wewnątrz gminy. Takie podejście umożliwia zaplanowanie działań odpowiadających na indywidualny zestaw zidentyfikowanych problemów występujących na danym obszarze. Podstawę formalno-prawną dla prowadzenia procesu rewitalizacji przez gminę, w zakresie swoich właściwości, stanowią Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014–2020 zatwierdzone w dniu 02.08.2016r. przez Ministra Rozwoju oraz Ustawa z dnia 9 października o rewitalizacji Dz. U. z 2015 r. poz. 1777, z późn. zm.).

Zgodnie z Ustawą o rewitalizacji „Rewitalizacja" stanowi proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzony w sposób kompleksowy poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowane terytorialnie, prowadzone przez interesariuszy.

INTERESARIUSZE PROCESU REWITALIZACJI

W myśl Art. 2 ust 2. Ustawy o rewitalizacji Interesariuszami rewitalizacji są w szczególności:
1) mieszkańcy obszaru rewitalizacji oraz właściciele, użytkownicy wieczyści nieruchomości i podmioty zarządzające nieruchomościami znajdującymi się na tym obszarze (...);
2) mieszkańcy gminy inni niż wymienieni w pkt 1);
3) podmioty prowadzące lub zamierzające prowadzić na obszarze gminy działalność gospodarczą;
4) podmioty prowadzące lub zamierzające prowadzić na obszarze gminy działalność społeczną, w tym organizacje pozarządowe i grupy nieformalne;
5) jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne;
6) organy władzy publicznej;
7) podmioty, inne niż wymienione w pkt 6), realizujące na obszarze rewitalizacji uprawnienia Skarbu Państwa.

Program Rewitalizacji jest niezbędny władzom samorządowym, instytucjom gminnym, organizacjom pozarządowym, ale także przedsiębiorcom, do skutecznego aplikowania o środki zewnętrzne na realizację projektów, które ograniczą negatywne skutki niekorzystnych zjawisk społecznych, gospodarczych, przestrzennych, technicznych i środowiskowych.

KOMPLEKSOWOŚĆ PROGRAMU REWITALIZACJA

Ważne, aby Program Rewitalizacji dotykał wszystkich problemów na obszarze gminy i ujmował działania w sposób kompleksowy, to znaczy aby najpierw diagnozował wszystkie problemy i zagrożenia, a następnie definiował kompletny katalog działań, które będą przeciwdziałały sytuacji kryzysowej. Celowym jest, aby w programie ująć działania realizowane zarówno ze środków unijnych (EFRR, EFS, FS), jak i publicznych oraz prywatnych.

Tylko suma ww. działań i środków pozwoli w sposób kompleksowy rozwiązać wszystkie problemy.

Niezbędnym jest także zaangażowanie wszystkich osób i instytucji, które są odpowiedzialne za rozwiązywanie problemów na obszarze Gminy, a także osób i instytucji, które chcą w tym procesie uczestniczyć.

CECHY PROGRAMU REWITALIZACJI

Koncentracja - działania rewitalizacyjne dotyczą najbardziej zdegradowanych obszarów w gminie tzn. tam, gdzie skala problemów i zjawisk kryzysowych jest największa.

1) Koncentracja interwencji i potrzeba hierarchizacji potrzeb powodują, że program rewitalizacji dotyczy terenów o istotnym znaczeniu dla rozwoju gminy, obejmujących całość lub część zdiagnozowanego obszaru zdegradowanego i dotkniętych szczególną koncentracją problemów i negatywnych zjawisk kryzysowych.

2) Co do zasady projekty rewitalizacyjne realizowane są na obszarach zdegradowanych. Do objęcia wsparciem możliwe jest dopuszczenie także projektów rewitalizacyjnych zlokalizowane poza tym obszarem, jeśli służą one realizacji celów wynikających z programu rewitalizacji.

Komplementarność - przestrzenna, problemowa, proceduralno-instytucjonalna, międzyokresowa, źródeł finansowania.

1) Program rewitalizacji ujmuje działania w sposób kompleksowy (z uwzględnieniem projektów rewitalizacyjnych współfinansowanych ze środków EFRR, EFS, FS oraz innych publicznych lub prywatnych) tak, aby nie pomijać aspektu społecznego, ekonomicznego, przestrzennego, technicznego, środowiskowego i kulturowego związanego zarówno z danym obszarem, jak i jego otoczeniem.

2) Program rewitalizacji złożony z wielu różnorodnych projektów jest konstrukcją warunkującą osiągnięcie kompleksowości interwencji.

Partycypacja społeczna - stanowi podstawy działań na każdym etapie procesu rewitalizacji: diagnozowania, programowania, wdrażania, monitorowania i oceniania. Musi mieć realny charakter, włączając wszystkich zainteresowanych.

1) Program rewitalizacji jest wypracowywany przez samorząd gminny i poddawany dyskusji w oparciu o diagnozę lokalnych problemów: społecznych, gospodarczych i przestrzennych (infrastrukturalnych i środowiskowych). Prace nad przygotowaniem programu, bądź jego aktualizacją, jak również wdrażanie (realizacja) programu oparte są na współpracy ze wszystkimi grupami interesariuszy, w tym szczególnie z mieszkańcami obszarów rewitalizowanych, innymi ich użytkownikami, przedsiębiorcami i organizacjami pozarządowymi.

2) W programie rewitalizacji znajdą się opisy procesu jego przygotowania dokumentujące udział w nim różnych grup interesariuszy w taki sposób, by możliwe było zweryfikowanie i ocena stopnia osiągniętego uspołecznienia.

3) Partycypacja społeczna jest wpisana w proces rewitalizacji jako fundament działań na każdym etapie tego procesu (diagnozowanie, programowanie, wdrażanie, monitorowanie).

PROCES OPRACOWANIA PROGRAMU REWITALIZACJI

Do opracowania Gminnego Programu Rewitalizacji przystępuje się po podjęciu uchwały o przystąpieniu do jego sporządzenia, co następuje po podjęciu uchwały w sprawie wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na terenie Gminy Busko-Zdrój.

• Wyznaczenie obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji - podjęcie Uchwały Rady Miejskiej oraz jej publikacja w Dzienniku Urzędowym Województwa Świętokrzyskiego;
• Przeprowadzenie konsultacji społecznych na poszczególnych etapach tworzenia Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Busko-Zdrój na lata 2015-2025 (GPR);
• Podjęcie uchwały o zasadach wyznaczania składu i działania Komitetu Rewitalizacji;
• Powołanie w drodze Zarządzenia Burmistrza Komitetu Rewitalizacji;
• Podjęcie uchwały o przystąpieniu do sporządzenia Gminnego Programu Rewitalizacji;
• Opracowanie GPR, projektowanie i ocena wariantów projektowanych rozwiązań, które stanowić mają koncepcje wyjścia z kryzysu i przywrócenia „do życia" obszarów problemowych;
• Przeprowadzenie konsultacji projektu GPR z zachowaniem wymaganych przez ustawę terminów oraz zaopiniowaniu projektu Gminnego Programu Rewitalizacji przez odpowiednie organy:
• Uchwalenie GPR-u, po uwzględnieniu opinii organów opiniujących;
• Ocena aktualności, ewaluacja i monitoring dokumentu.

W momencie uchwalenia Gminnego Programu Rewitalizacji gmina zyskuje szereg dodatkowych możliwości (narzędzi) wspierających realizację podejmowanego procesu.

Dostępne narzędzia ustawowe:

- Specjalna Strefa Rewitalizacji;
- Miejscowy Plan Rewitalizacji;
- Zmiana Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego;

KONSULTACJE SPOŁECZNE

Partycypacja społeczna jest niezwykle istotnym elementem działań rewitalizacyjnych. Udział społeczeństwa obejmuje przygotowanie, prowadzenie i ocenę rewitalizacji w sposób zapewniający aktywny udział interesariuszy, w tym poprzez uczestnictwo w konsultacjach społecznych oraz w pracach Komitetu Rewitalizacji.

Ustawa o rewitalizacji stanowi wielką szansę dla zrównoważonego rozwoju gminy, szczególnie w wymiarze jego współtworzenia przez poszczególne grupy interesariuszy.